Begin maart heeft GemeenteBelangen een aantal vragen aan het college gesteld rondom veiligheid bij ouderen die langer thuis wonen. Hieronder deze vragen met de antwoorden van het college zoals verwoord in een Raadsbrief dd 7 april 2015.
Vraag en antwoord
1. Deelt het college de mening van Gemeentebelangen dat de gemeente vanaf 1 januari 2015 een verantwoordelijkheid heeft om ouderen die langer thuis kunnen wonen een veilige woonomgeving te bieden?
Antwoord: Ja, wij delen die mening, maar wel met de opmerking erbij dat het een gedeelde verantwoordelijkheid is. Door de veranderingen in de wetgeving worden van ouderen gevraagd langer zelfstandig thuis te blijven wonen. Vaak zal daarvoor hulp en ondersteuning in de thuissituatie nodig zijn. De gemeente kan deze ondersteuning bieden vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning. Voor zover het echter persoonlijke verzorging betreft valt de hulp in de thuissituatie weer onder de ziekteverzekeringswet en wordt bijvoorbeeld de wijkverpleegkundige ingezet.
Als laatste willen wij er, wellicht ten overvloede, op wijze dat een veilige woonomgeving ook de eigen verantwoordelijkheid van de inwoners is en blijft. Ondersteuning vanuit de Wmo zal er op gericht zijn de zelfredzaamheid van inwoners te versterken, niet op het overnemen van de verantwoordelijkheid van de inwoner voor een veilige woonomgeving.
De eigen verantwoordelijkheid kent natuurlijk ook zijn grenzen. Als mensen zo kwetsbaar worden dat de veiligheid niet langer gegarandeerd kan worden, bijvoorbeeld in geval van mensen met een dementieel ziektebeeld, zal een passende oplossing worden gevonden in samenspraak met de inwoner en zijn sociale netwerk. Daarbij wordt ook nadrukkelijk gekeken naar het voorkomen van veiligheidsrisico’s.
2. Zo ja, hoe denkt zij die verantwoordelijkheid in te vullen?
Antwoord: Vanuit het sociaal loket zal de hulp en ondersteuning die wordt ingezet in de thuissituatie goed worden afgestemd met de inzet van de wijkverpleegkundige. Verder is het zo dat vanuit het sociaal loket huisbezoeken worden afgelegd bij mensen met een ondersteuningsvraag. Bij die huisbezoeken wordt ook gekeken naar de veiligheid van de woning, bijvoorbeeld om het risico op vallen te verminderen.
Vanuit het veiligheidsbeleid van de gemeente zijn er vorig jaar bijeenkomsten voor oudere inwoners georganiseerd over inbraakpreventie en brandveilligheid. Ook dit jaar worden er weer bijeenkomsten georganiseerd over het thema brandpreventie.
Langer thuis wonen en veiligheid op straat vragen verder om integraal beleid, zodat bijvoorbeeld bij herinrichting van straten wordt gekeken of er geen onnodige belemmeringen worden opgeworpen voor oudere inwoners die een rolstoel of rollator hebben. Ook bij de inrichting van gebouwen dient bijvoorbeeld te worden gekeken naar toegankelijkheid.
In 2010 is in dit kader al de notitie Wmo-proof beleid door het college van B&W vastgesteld. Nu er steeds meer ouderen zelfstandig thuis blijven wonen is het eens te meer actueel dat goed wordt gekeken of het beleid van de gemeente op alle vlakken Wmo-proof is. Aangezien het beleid uit 2010 door de vele ontwikkelingen binnen het sociaal domein sindsdien al behoorlijk verouderd is geraakt zullen wij een herziening van dit beleid op de agenda zetten als onderdeel van de transformatie in het sociaal domein.
3. GemeenteBelangen realiseert zich, dat de gemeente dat niet alleen kan doen. Is het college bereid om het voortouw op dit dossier te nemen en derden te inspireren hieraan voldoende aandacht te geven?
Antwoord: Veiligheid van ouderen die zelfstandig thuis blijven wonen is een thema dat raakvlakken heeft met het beleid op het gebied van de Wmo, wonen, veiligheid en ruimtelijke ordening. Als integraal thema heeft het onze nadrukkelijke aandacht. Wij verwijzen daarvoor ook naar de beleidsnotitie wonen en zorg die eind april in de gemeenteraad is geagendeerd en waarin bijvoorbeeld kwaliteitscriteria zijn geformuleerd waar woningen voor ‘verzorgd wonen’ aan moeten voldoen. De beleidsnotitie wonen en zorg is opgesteld in overleg met de zorginstellingen voor ouderenzorg in de gemeente Renkum.
Verder zullen wij in de gesprekken en contacten die wij hebben aandacht vragen voor dit onderwerp. Bijvoorbeeld als het gaat om hulpdiensten: doordat er steeds meer mensen langer thuis wonen moeten hulpdiensten daar ook rekening mee gaan houden. En ook in het gesprek met de woningbouwcorporatie is de spreiding van mensen over de beschikbare sociale woningen een onderwerp. Een wijk met uitsluitend hoog bejaarden is niet erg zelfredzaam en heeft bovendien een verhoogd risico op criminaliteit.
Tot slot is brandveiligheid een belangrijk punt van aandacht voor het college bij het beoordelen van nieuwe woonvormen voor ouderen in de gemeente. Op dat vlak worden de laatste tijd geregeld nieuwe initiatieven genomen. Bijvoorbeeld door organisaties die zich willen vestigen in de gemeente in panden die voorheen geen zorgbestemming hadden. Wij zullen daarbij zeer scherp kijken naar hoe de brandveiligheid is geregeld.
Achtergrond: waarom vindt GemeenteBelangen veiligheid bij ouderen belangrijk
Vanaf 1 januari 2015 is de gemeente ervoor verantwoordelijk dat mensen langer thuis blijven wonen. Hulp uit het eigen sociale netwerk en hulp op maat van de gemeente, moeten ertoe leiden dat ouderen minder snel in verzorgingstehuizen worden opgenomen, minder snel van specialistische hulp gebruik hoeven te maken en langer thuis blijven wonen.
De GemeenteBelangen fractie vindt het bij deze hele ontwikkeling belangrijk dat de veiligheid van ouderen nadrukkelijk aandacht krijgt. Want langer thuis blijven wonen zou ook langer veilig thuis blijven wonen moeten zijn. Ouderen zijn kwetsbaar als het gaat om veiligheid in de woonomgeving. Denk hierbij aan inbraak, babbeltrucs, val-risico en brandveiligheid. Met vaak trauma, ernstig letsel of dodelijke slachtoffers tot gevolg. Juist bij ouderen is sprake van aantoonbaar hogere risico’s of een groot gevoel van onveiligheid.
Wat betreft de GemeenteBelangen fractie is het niet voldoende dat de gemeente nu enkel druk bezig is met het implementeren van het nieuwe zorgsysteem. Dit is een grote klus en het is begrijpelijk dat hier alle aandacht naar uit gaat, maar bij de nieuwe verantwoordelijkheden van de gemeente blijft ook de zorg voor veiligheid horen. GemeenteBelangen vindt dat we dit aan de ouderen in onze gemeente verplicht zijn. Wij willen graag weten hoe de gemeente hierop inzet en als dat niet of onvoldoende het geval is, hoe de gemeente hier zo spoedig mogelijk alsnog op inzet.
De veiligheid zou onder de aandacht gebracht kunnen worden door bijv. preventie en voorlichting mee te nemen bij de gesprekken die WMO-consulenten, indicatie-ambtenaren en thuiszorgmedewerkers bij de mensen thuis hebben. Tijdens de gesprekken kan het ook gaan over – ik noem enkele voorbeelden – de deur niet zomaar opendoen als er wordt aangebeld, over het voorkomen van valongevallen en over de risico’s op het ontstaan van brand. En beschikt men over voldoende werkende rookmelders in de woning? Daarnaast is het denkbaar dat het langer thuis blijven wonen en de veranderende ouderenzorg vragen om een nieuwe visie op veiligheid op straat, bijv. bij herinrichting van straten.